خلاقیت و نوآوری: اهمیت خلاقیت و نو آوری در استارتاپ ها

واژه خلاقیت تعاریف متعددی دارد و برداشت های متفاوتی نیز از آن می شود. البته به دلیل ماهیت پیچیده آن، طبیعی به نظر می رسد. از نظر برخی، خلاقیت یعنی رسیدن به ایده های جدید به منظور حل مشکلات با صحیح ترین روش. یا مثلا برخی معتقدند:

تعریف خلاقیت

خلاقیت، به کارگیری توانایی های ذهنی برای ایجاد یک فکر یا مفهوم جدید است. خلاقیت عبارت است از طی کردن راهی تازه با پیمودن یک راه طی شده قبلی به طرز جدید. بدین ترتیب خلاقیت چیزی جز حل کردن مسائل، مشکلات، تعارضات با بن بست ها نیست.

تعریف خلاقیت از دیدگاه روانشناسی به عنوان یکی از جنبه های اصلی تفکر یا اندیشیدن است. بر این اساس، خلاقیت ارتباط مستقیمی با قوه ی تخیل یا توانایی تصویر سازی ذهنی دارد.

خلاقیت پیشتر در مواردی مثل انجام کارهای حرفه ای یا سرگرمی ها مطرح می شد. اما در حال حاضر در سراسر مسائل و موقعیت های جهان به ویژه در اداره ها و شرکت ها خصوصا در استارت آپ ها کاربرد دارند. خلاقیت هم برای مدیران و هم کارمندان به یک امر لازم تبدیل شده است. اما اینکه خلاقیت را تقویت کرد و آن را در کارهای تیمی و استارت آپ ها به کار بست نیازمند رعایت برخی نکات است که هم از طرف مدیران باید انجام بگیرد و هم از طرف کارکنان.

اهمیت خلاقیت در رشد و پیشرفت کسب و کارها

خلاقیت را می توان دور شدن از کلیشه های مرسوم و قالب های تکراری ذهنی متدوال و رسیدن به موارد جدید و معنادار دانست. در سال های اخیر آنقدر اهمیت خلّاقیت برجسته شده که استمرار حیات سازمان ها در گرو آن می باشد. چرا که از  خلاقیت به عنوان هسته اصلی و مرکزی مزیت آفرینی و درآمدزایی یاد می شود.

اشتباهی که در بسیاری از افراد وجود دارد این است که آنها فکر می کنند خلاقیت در انحصار افراد خاصی است و آنها از آن بی بهره اند. حال آنکه این تصور بسیار اشتباه است.

خلّاقیت را می توان نوعی مهارت دانست که می توان با انجام برخی راه حل های علمی پرورش داد. آن موقع است که استعداد های نهفته و ناشناخته انسان بروز می کند. علاوه بر این خلاقیت هیچ گونه محدودیت سنی و جنسیتی ندارد. افراد در سنین مختلف می توانند خلاقیت خود را بروز دهند. چه بسا افراد بسیار کم سن و سال خلاقیتی در کار را نشان دهند که افراد با تجربه نتوانند تصور آن را کنند.

حتی نمی توان جنسیت افراد را به عناون عاملی در گسترش یا تضعیف خلاقیت برشمرد. عوامل دیگری نیز وجود دارد که به اشتباه در بین  مردم به عنوان پارامتر سنجش خلاقیت نام برده می شود. یکی از آنها میزان تحصیلات افراد است. زیرا این امر در بروز و ایجاد خلاقیت جزء عوامل اساسی محسوب نمی شود. جوامعی که در آنها کارآفرینی و اشتغال پیشرو است، محیط را برای بروز خلاقیت در کار فراهم کرده اند.

در جاهای مختلف می خوانیم و می شنویم که خلاقیت و نوآوری را مترادف همدیگر بکار می برند. در صورتی که این دو دارای تعاریف متفاوتی هستند. تعریف خلاقیت و نحوه عملکرد آن در بالا ذکر شد، اما به راستی نوآوری و خلاقیت چه تفاوتی با همدیگر دارند؟

نوآوری چیست؟

تعریف جامعی که از نوآوری شده، این است که:

نوآوری به کارگیری و به عمل درآوردن ایده های خلّاقیت جهت ارائه یک محصول جدید یا خدمت جدید یا راه حل جدید انجام کارها است.

به عبارت دیگر می توان نوآوری را عرصه تجلی و تحقق یافتن خلاقیت دانست. نوآوری موجب به کارگیری خلاقیت برای ایجاد یک فکر یا مفهوم جدید است. نوآوری موجب عملی کردن اندیشه های خلاق به محصولاتی است که موجب دستیابی به سود است. نوآوری موجب تغییر در بسیاری از پیشرفت های روز است . نوآوری می تواند به شکل ارائه مفاهیم نوین مدیریت خود را نشان دهد و گاهی نیز به شکل شیوه های تولید مدرن اطلاق می شود.

نوآوری می تواند باعث تمایز سازمان ها نسبت به هم باشد. در سازمان هایی که نوآوری به عنوان هدف قرار گیرد قطعاً پایه های مستحکمی نسبت به سایر رقبا خواهد داشت و در نتیجه موفقیت سازمانی با این چنین سازمان هایی است.

علت توجه در سالیان اخیر به مقوله نوآوری به این دلیل است که دنیا از عصر صنعتی به سمت عصر دانش کوچ کرده است. حال در این مسیر بسیار ناپایدار، شرکت ها و سازمان هایی که بتوانند نوآوری را سرلوحه خود قرار دهند، می توانند به برتری استراتژیک وقدرت برسند. زیرا که آنها هستند که به سایرین برنامه خواهند داد، نه اینکه از برنامه دیگران پیروی نمایند.

با توضیحات داده شده میتوان به تفاوت بین خلاقیت و نوآوری رسید. خلاقیت عبارت است از آوردن چیزی جدید به مرحله وجود، درحالی‌که نوآوری به آوردن چیزی جدید به مرحله استفاده عینیت پیدا می‌کند.  با این اوصاف نوآوری مرحله بعد از خلاقیت است، یا به این شکل نیز می توان گفت که خلاقیت پیش زمینه نوآوری است.

استارتاپ چیست؟

تعریف دیگری که لازم است بدانیم استارت آپ است. استارت آپ واژه چندان قدیمی نیست. شاید کمتر از دو دهه از عمر این واژه در ایران و سایر نقاط جهان بگذرد. به علت جاذبه ای که این واژه دارد، بسیاری از شرکت ها و کسب و کارها نام استارت آپ را برای خود برگزیدند، اما غافل از آن که تنها یک اسم نمی تواند به آنها اعتبار ببخشد. قطعاً خلاقیت در کار و کار تیمی پر تلاش است که عنوان استارت آپ را به گروهی منتسب می کند.

استارت آپ به پروژه هایی اطلاق می شود که طی آن ایده خام ارائه شده، به واسطه تحقیق و تلاش یک گروه یا تیم به تولید محصول، خدمت و یا راه حل اصلاحی منجر می شود و زمینه برای ارائه آن فرام می شود.

نکته قابل توجه این است که لزوماً موفقیت در تمامی استارت آپ ها منوط بر کار پایه ای علمی پیچیده نیست. بلکه آنها توانسته اند در تولید یک محصول خاص و نحوه فروش به مشتری موفق تر از سایر رقبای خود عمل کرده اند.

حال می توان نتیجه گرفت که زمینه ایجاد یک استارت آپ موفق وجود یک ایده خلاقانه و به عرصه عمل آوردن آن است. این خلاقیت و نوآوری است که یک استارت آپ را از سایرین متمایز می کند.

امروزه یکی از موضوعات بسیار مهم در ارتباط با محیط های کاری به ویژه کارهای تیمی و استارت آپ ها، خلاقیت و اثرات آن در این محیط ها است. در تعاریف مختلفی که از کارهای تیمی آمده است، مهم ترین کارکرد یک تیم هم افزایی خلاق است که براساس آن تمام فعالیت های خلاقانه فردی در یک کار تیمی به نوعی باهم در ارتباط اند و برهم اثر می گذارند و نوعی هم افزایی خلاقانه شکل می گیرد. اما در بین توضیحات سوال ی پیش می آید که آیا نتایج اثر بخشی که از یک کار تیمی بیرون می آید حاصل خلاقیت فردی است؟ یا نه خلاقیت تیمی؟

خلّاقیت فردی یا نه خلاقیت تیمی؟

زمانی که تیمی تشکیل می شود، اهدافی  را تعیین می کنند و سعی اعضا بر آن است که تمام تلاش خود برای رسیدن به آن اهداف را انجام دهند. در این بین باید به این نکته توجه کرد که هر کدام از این افراد با دیدگاه خود نسبت به آن اهداف نگاه می کنند و اینجا است که نوعی اختلاف دیدگاه پدیدار می شود.

هر کدام از افراد تیم با خلاقیت فردی که دارن سعی می کنند ایده ای خلاقانه را ارائه نمایند که به نفع کل تیم باشد. بدون شک تیم ها و استارت آپ هایی که اعضای آن از خلاقیت فردی بیشتری برخوردار باشد، خلاقیت گروهی و تیمی بیشتری نیز خواهند داشت. شما تیمی را در نظر بگیرید که اعضای آن بدون ایده و براساس کلیشه های مرسوم، تصمیم گیری می کنند. نتیجه این امر چه خواهد بود؟ شاید راه حلی که پیدا می کنند بتواند آنها را برای مدتی از مشکل پیش آمده رها کند، ولی بعد از گذشت چند وقت باز آنها باید به دنبال راه حل جایگزین باشند.

اکنون تیمی را در نظر بگیرید که با ایده های خلاقانه تصمیم می گیرد و آن ایده را به مرحله نوآوری می رساند. این تیم نه تنها به بن بست نمی رسد، بلکه به طور روز افزون شروع به پیشرفت و شکوفایی می کند.

نقش خلّاقیت و نوآوری در استارت آپ ها و کارهای تیمی آنقدر مهم است که بسیاری از این گروه ها براساس خلاقانه بودن تشکیل می شوند و به حیات خود ادامه می دهند.

قطعاً کارهای تیمی که در آنها خلاقیت پایه است بطور ذاتی سعی بر ارتقا روز افزون خود خواهد داشت. چرا که اگر این گونه نباشد، در بازار رقابتی امروزه از سایرین عقب مانده و زمان و منابع مالی خود را از دست خواهد داد.

نکته مثبت دیگری در ارتباط با کارهای تیمی که براساس خلاقیت و نوآوری تشکیل می شوند وجود دارد، این است که اگر فردی در این گروه سطح تفکر خلاقانه کمتری دارد می تواند با همفکری سایر اعضا و مطالبی که از آنها فرا می گیرد، خلاقیت خود را پرورش دهد و به شکوفایی هرچه بهتر استعداد و خلاقیت و منجر شود.

در نتیجه می توان نتیجه گرفت خلاقیت و نوآوری در استارت آپ ها و کار های تیمی به نوعی اثر متقابل مثبت دارند. از یک سو تولید محصول یا خدمت جدید و از یک سو موجب رشد و پرورش خلاقیت می شود.